nguyÍn væn trÃn
(1914 - 1998 )
NguyÍn
Thiên Thø
NguyÍn Væn TrÃn sinh
ngày 21 - 3- 1914 quê ª Ch® ñŒm, Long
An, ngoåi hiŒu là BäyTrÃn. Næm 1931,
ông tÓt nghiŒp chÜÖng trình trung h†c
Pháp
sau ra làm báo, næm 1936 theo Çäng
C¶ng sän ñông DÜÖng, träi qua
nhiŠu chÙc vø
nhÜ Bí thÜ khu b¶ miŠn
ñây là m¶t thiên hÒi kš
chính trÎ cûa
tác giä mà trong Çó ông
ÇŠ cÆp ljn nhiŠu vÃn ÇŠ.Næm
1997, công an Ƕt nhÆp lÃy
tr¶m các bän thäo
cûa ông. Ông mÃt ngày
1-5-1998 tåi Sàigòn, th† 85 tu°i. Trong
khoäng træm trang ÇÀu, tác giä
vi‰t vŠ
tác giä và các ngÜ©i
ÇÜÖng th©i tØng hoåt
Ƕng trong tháng 8-1945. Trong nh»ng
trang này, chúng ta thÃy ông rÃt
t¿ hào vŠ thành tích c¶ng sän
cûa ông. Nh»ng
trang sau, tác giä trình bày vŠ xã
h¶i miŠn b¡c sau 1954 và nh»ng bi‰n cÓ
tåi
Çây. Gºi Cho MË và QuÓc H¶i là m¶t thiên
hÒi kš cûa tác giä, ÇÒng
th©i là nh»ng trang lÎch sº sÓng
Ƕng cûa ViŒt Nam
dܧi ách c¶ng sän miŠn b¡c. Tác
giä thuÆt låi nh»ng ÇiŠu tai nghe
m¡t thÃy tåi
miŠn b¡c, nhÃt là tåi triŠu
Çình vua quan nhà HÒ. Trong nh»ng
s¿ kiŒn Çó, bi‰n
cÓ Çó, chúng ta thÃy có
nh»ng bi‰n cÓ quan tr†ng nhÃt, Çó
là:
- cäi cách ru¶ng
ÇÃt
- Nhân Væn Giai
PhÄm
- Lê ñÙc Th†
lÃn áp ông HÒ.
- chính sách
bÀn cùng hóa miŠn nam
- vø chia chác
núi rØng ViŒt Nam,
ñây là m¶t vÃn ÇŠ quan
tr†ng khi‰n cho
nhiŠu tài liŒu ÇŠ cÆp ljn. NguyÍn
Væn TrÃn
cho
bi‰t cäi cách ru¶ng ÇÃt là
m¶t s¿ sao chép chính sách cûa
Mao Tråch ñông. M¶t
xã có chØng này bÀn cÓ
thì theo kinh nghiŒm Trung QuÓc nhÃt
ÇÎnh phäi có b¢ng
này ÇÎa chû (167). Theo NguyÍn
Væn TrÃn, NguyÍn Væn Châu, cán
b¶ khu 5 Çã Çi
h†c B¡c Kinh vŠ nói:n ñÃu tÓ
nhÜ vÆy rÓt cu¶c ÇÜ®c cái
gì! ñÜ®c cái nát tan
tình nghïa làng xóm (169).
Bùi Công
TrØng nhÆn ÇÎnh vŠ cäi cách
ru¶ng ÇÃt nhÜ sau:
Cäi
cách ru¶ng ÇÃt Çem låi cho
ngÜ©i nông dân B¡c b¶ m¶t
khoänh ÇÃt con chó n¢m còn
ló Çuôi ra ngoài ( 229).
Nói
tóm låi, NguyÍn Væn TrÃn cho ta
thÃy cäi cách ru¶ng ÇÃt là
m¶t tai h†a, m¶t s¿
phÌnh
ph©,
nông dân không ÇÜ®c ích
l®i gì vŠ vÆt chÃt và tinh thÀn,
muôn Ç©i h† vÅn phäi
sÓng
nghèo
kh° cûa Ç©i nô lŒ.
2.
Nhân Væn Giai PhÄm:
Trܧc
tiên ông luÆn vŠ ÇÜ©ng lÓi
væn h†c nghŒ thuÆt miŠn b¡c. Nh»ng nhÆn
xét cûa ông
s¡c bén chÜa tØng thÃy. Ông cho
r¢ng miŠn b¡c theo ÇÜ©ng lÓi ‘hiŒn
th¿c xã h¶i
chû nghïa’, là m¶t thÙ væn h†c
dÓi trá, b¡t væn nghŒ sï phäi
tô hÒng chuÓt løc
cho ch‰ Ƕ, ai can Çäm nói lên
s¿ thÆt thì bÎ khûng bÓ,
trØng phåt. Ông vi‰t:
HiŒn th¿c xã h¶i chû nghïa tÙc là con ÇÜ©ng Çi lên trong væn h†c, nghŒ thuÆt. Nghïa là væn nghŒ chÌ ÇÜ®c nói lên xã h¶i thiên Çàng vô cùng ÇËp, chÜa có, chÜa bÎ cܧp, áp bÙc, bóc l¶t Çang diÍn ra trܧc m¡t. RÃt hi‰m nh»ng bí thÜ, chû nhiŒm, thû kho, cºa hàng tÓt, phäi nói hÀu h‰t là æn c¡p, thi nhanh æn c¡p, nhÜng væn h†c không ÇÜ®c nói thÆt mà phäi d¿ng lên toàn là nh»ng ngÜ©i lš tܪng (275).
Ti‰p
theo, ông trình bày viŒc c¶ng sän
Çàn áp Nhân Væn, Giai PhÄm
và tình hình væn
nghŒ tåi miŠn b¡c. Trong nh»ng væn nghŒ sï
và chính trÎ gia xã h¶i chû
nghïa,
k‹ nh»ng kÈ Çã ra ngoåi quÓc,
chÜa ai lên ti‰ng bênh v¿c Nhân Væn
Giai PhÄm
månh më và chí tình nhÜ ông.
Ông cho r¢ng tình hình th‰ gi§i
Çã änh hܪng ljn
ViŒt Nam, nhÃt là nh»ng bi‰n cÓ quan tr†ng
trong th‰ gi§i c¶ng sän lúc này nhÜ
là Khrutsow tÓ cáo Staline, Mao ÇÜa ra
chi‰n dÎch bách gia tranh minh, cho nên
ViŒt Nam Çã n°i dÆy chÓng nhiŠu
thÙ trong Çó có chÓng sùng
bái cá nhân, chÓng
bÃt công, chÓng tham nhÛng và
chÓng Çàn áp, kìm kËp.
LuÆt gia NguyÍn Månh TÜ©ng
tÓ giác c¶ng sän Ƕc tài:
TØ trܧc ljn nay, ta có th‹ ví Çäng Lao ñ¶ng nhÜ mt cây rÃt to, lá rÜ©m rà che h‰t ánh sáng cûa m¥t tr©i khi‰n ngay m¶t ng†n cÕ cÛng không th‹ m†c dܧi chân nó ÇÜ®c (311).
Trên
báo Nhân Væn, NguyÍn H»u ñang
Çã kêu g†i Çäng và nhà
nu§c phäi chú tr†ng ljn
vÃn ÇŠ pháp trÎ, và ông
phê phán tòa án c¶ng sän b¢ng
nh»ng l©i th£ng th¡n:
Tòa án là m¶t tòa án tha hÒ tùy tiŒn còn hÖn tôn giáo pháp Çình cûa giáo h¶i Trung c°. MuÓn b¡t ai thì b¡t, muÓn xº ai thì xº, bÎa ra luÆt n¥ng nhË tha hÒ Ç‹ xº (274).
Phong
trào Nhân Væn Giai PhÄm ra Ç©i
1955,
nhÜng mãi ljn 1956, Mao Tråch
ñông m§i
phát
Ƕng ‘ bách hoa tŠ phong, bách gia tranh
minh’. Tuy ra sau nhÜng nó có tác døng
trª låi ÇÓi v§i ViŒt Nam,và ViŒt
Nam b¡t chܧc Trung QuÓc triŒt hå
Nhân Væn
Giai PhÄm næm 1957. Ông
hóm hÌnh thuÆt
låi câu chuyŒn TrÜ©ng Chinh ti‰p xúc
báo chí. M¶t nhà báo hÕi
Trܩng Chinh:
- NhÜ vÆy là cách mång Çã cÃm t¿ do ngôn luÆn?
Ông
TrÜ©ng Chinh sºng sÓt:
-
Anh nói sao? Các anh ÇÜ®c tha hÒ
t¿ do chºi lj quÓc Çó
thôi! (275)
NguyÍn
Væn TrÃn Çã vi‰t vŠ các
nhân vÆt trong
Nhân Væn, Giai PhÄm khá ÇÀy
Çû. Ông vi‰t vŠ NguyÍn H»u ñang
nhÜ sau:
NguyÍn
H»u ñang linh hÒn cûa h¶i TruyŠn
Bá QuÓc Ng» cùng v§i NguyÍn
Væn TÓ hoåt
Ƕng
cho M¥t trÆn Væn Hóa CÙu QuÓc.
NguyÍn Huy Tܪng, NguyÍn ñình Thi
ÇŠu do ñang t°
chÙc. ñang là trܪng ban t°
chÙc lÍ tuyên ngôn Ƕc lÆp,
b¶ trܪng Thanh niên
khi rút khÕi Hà N¶i. Vào Thanh
Hóa, T°ng Thanh Tra Bình Dân H†c vø
1954, m©i
nhÆn b¶ trܪng, sinhhoåt Çäng
nhÜng tØ chÓi. ñang nói:
N¶i b¶ thi‰u dân chû trÀm tr†ng,
mình bây gi©
chÌ m¶t mình m¶t Çäng (278).
NguyÍn
H»u ñang khܧc tØ vinh hoa phú quš
do c¶ng sän chiêu dø, ông sÓng
b¢ng bàn tay
lao Ƕng cûa ông nhÜ là
trình bày bìa cho t© Væn NghŒ,
rÒi ra làm t© Nhân Væn.
K‰t thúc Nhân Væn, ông bÎ tuyên
án 17 næm tù nhÜng ÇÜ®c
bäy næm thì h¶i QuÓc T‰
Nhân QuyŠn can thiŒp nên ông ÇÜ®c
thä ra. Phùng Cung bÎ giam bäy næm
vì bài Con
ng¿a già Chúa TrÎnh. VÛ Duy Lân
cho H»u ñang chi‰c áo len cÛng bÎ
tù bäy næm.
TrÀn DÀn bÎ tù, H»u ñang
Çi lÜ®m bao thuÓc lá Ç‹
Ç°i lÃy cóc nhái cûa
Çám con
nít. H»u Loan Çi thi‰n heo, Trân
ñÙc Thäo, NguyÍn Månh TÜ©ng
sÓng cu¶c sÓng bÎ
båc Çãi, bÎ tuyŒt thông (280- 282).
NguyÍn Væn TrÃn ca ng®i TrÀn
DÀn và
NguyÍn H»u ñang b¢ng nh»ng l©i
chân thành :
TrÀn
DÀn chÌ là hÆu thân cûa
cûa nh»ng ngÜ©i Çã vi‰t Vån
Ngôn thÜ, ThÃt Träm
thÜ,. .
.
cÛng
nhÜ vÃn ÇŠ pháp trÎ cûa
NguyÍn H»u ñang. VÃn ÇŠ væn h†c
mà TrÀn DÀn Çòi xét låi
cách
Çây hÖn 30 næm hiŒn gi© vÅn
Çang rÃt là th©i s¿. Cái tai
h†a l§n nhÃt hiŒn gi©
vÅn là
khuy‰n
khích tô hÒng,ÇŠ cao con ngÜ©i
giä, viŒc giä, hàng giä. .
. .
Nh»ng ngÜ©i thÃy
trܧc
tai h†a muÓn ngæn chÆn tŒ nån tô
hÒng thì bÎ gán ngay cho cái t¶i
bôi Çen.
ñáng lë nh»ng ngÜ©i nhÜ NguyÍn H»u ñang và TrÀn DÀn phäi ÇÜ®c m¶t giäi thܪng quÓc gia, m¶t cái giäi vinh quang là Çã ÇÜa ra ÇÜ®c giäi pháp cÙu nguy cho dân tc. NhÜng trái låi, h† bÎ vu oan giá h†a, Ç¥t lên ÇÀu h† cái án g†i là án Nhân Væn ( 277).
Bàn vŠ
s¿ ra Ç©i cûa Nhân Væn, Giai
PhÄm, NguyÍn Væn TrÃn nói r¢ng
h† không chÓng ÇÓi chính phû,
h† theo l©i kêu g†i cûa Çäng ‘nót
thÆt, nói
th£ng, nói h‰t’. . Ông cho r¢ng chính
Çäng Çã khuy‰n khích các
væn nghŒ sï phê
bình xây d¿ng. (NguyÍn Væn Linh sau
này cÛng b¡t chܧc HÒ Chí
Minh kêu g†i ‘nói
th£ng, nói thÆt, nói h‰t’ . Ông
dÅn l©i H»u Loan:
‘KhÄu hiŒu nói th£ng, nói thÆt, nói h‰t ’Ç‹ xây d¿ng Çäng, không nh»ng nói mÒm mà còn vi‰t lên các báo. Không nh»ng vi‰t lên các báo nhà nu§c mà còn khuy‰n khích mª báo tÜ nhân Ç‹ vi‰t. Vì vÆy m§i có Nhân Væn Giai PhÄm cûa chúng tôi và Træm Hoa cûa NguyÍn Bính (273)
NguyÍn
Væn TrÃn vi‰t:
Th¿c ra Nhân Væn hܪng Ùng l©i Çäng g†i ‘ nói thÆt, nói th£ng, nói h‰t’ Ç‹ xây d¿ng Çäng và chÌ Çãu tranh cho t¿ do báo chí, t¿ do ngôn luÆn mong th¿c hiŒn t¿ do bÀu cº và quÓc h¶i, vào chính phû, chÌ cÀn th¿c hiŒn thÆt s¿ dân chû n¶i dung cÛng Çã là lš tÜÕng rÒi (277).
Ngày
nay, Çäng c¶ng sän ViŒt Nam vÅn
Çàn áp t¿ do ngôn luÆn tuy
r¢ng h† Çã b§t kh¡t
khe hÖn trܧc. NguyÍn Væn TrÃn vi‰t
vŠ tình hình væn nghŒ th©i Nhân
Væn Giai
PhÄm và ngày nay nhÜ sau:
HiŒn
nay báo Væn NghŒ cÛng Çang làm
các viŒc nhÜ Nhân Væn ngày xÜa
làm, cÛng do ÇÜ®c
kêu g†i, ÇÜ®c giao trách nhiŒm,
Nguyên Ng†c m§i dám làm, và báo
Væn NghŒ cÛng
Çang bÎ khép t¶i là m¡c
nh»ng lŒch låc quan tr†ng. Có
ÇiŠu khác là Nhân Væn ngày
xÜa ÇÖn Ƕc,
khi bÎ Çánh không ai dám bênh,
cÙ ngÆmmiŒng, cúi ÇÀu mà mang
án. Còn bây gi© thì hoàn
cänh trong nܧc và ngoài nܧc
Çã khác, không th‹ Çóng
cºa mãi mãi trên nh»ng sai lÀm
vô ÇÎnh. Khi Nguyên Ng†c
bÎ Çánh, Çã có báo
chí kh¡p nÖi lên ti‰ng, nh»ng bän
ki‰n nghÎ Çang ti‰p tøc
gûi vŠ (277).
ñäng
Çã Çàn áp Nhân Væn, Giai
PhÄm, và Çã gây ra bi‰t bao tai h†a cho
dân t¶c,
NguyÍn Væn TrÃn vi‰t:
M¶t lái xe chân ch‰t ngÜ©i, muÓn sºa sai không ÇÜ®c, anh phäi Çi tù, phäi tܧc b¢ng. Anh bác sï ch»a bŒnh làm ch‰t ngÜ©i cÛng th‰, phäi tܧc b¢ng và phäi Çi tù. ñÃy là nh»ng ngÜ©I làm ch‰t ít ngÜ©i. Còn nh»ng ngÜ©i cÀm vÆn mŒnh cûa cä nܧc Çã làm cho ÇÒng båc mÃt giá hàng vån lÀn, làm cho hÀu h‰t công trÜ©ng, xí nghiŒp phá sän, cho 90% con cái gia Çình thành lÜu manh, cho 50% trÈ em mÃt dinh dÜ«ng, còn gi‰t oan bao nhi‹u ngÜ©i có tài ÇÙc, còn phá phách bao nhiêu công trình væn hóa lÎch sº. Nh»ng con dun bÎ Çåp gào lên: sai rÒi! Thì h† rÃt bình tïnh trä l©i: sai thì sºa! ho¥c bÃt Ç¡c dï phäi sºa thì không bi‰t sºa chân thành. H† vÅn núp dܧi lá c© Çäng Ç‹ Çi tØ sai lÀm tày tr©i này ljn sai lÀm tày tr©i khác (281).
Bùi công TrØng thuÆt låi
diÍn ti‰n
cûa Çåi hi 9 cûa ban chÃp hành
trung ÜÖng Çäng
khóa
4 cuÓi 1963, trong Çó ông HÒ
thÃt th‰, bÎ vây cánh Lê
ñÙc Th† kŠm tÕa:
Cái
th¢ng Lê ñÙc Th† trܧc gi© h†p
nó Çi Çi låi låi trong phòng,
nhÜ th‹ Ƕi trܪng
m¶t t° pháo Çi ki‹m tra ÇÓc
thúc pháo binh chuÄn bÎ. Nó không
hút thuÓc, nhÜng
hôm nay nó cÀm lon thuÓc ñåi
tiŠn môn ª tay này, tay kia cÀm bÆt
lºa thÙ nhÜ
chày giã gåo. Nó Çi l¿a
m¥t mà chìa lon. NguyÍn Khánh
Toàn tay æn hút thuÓc lá
Trung quÓc nhÜ lân thÃy pháo. Nó
mª h¶p lÃy m¶t Çi‰u ngÆm rÒi
chìa mÒm ra.
Th¢ng Th† Çánh bÆt lºa m¶t
cái ‘bang’. ñÙng xa thÃy
th¢ngToàn gÆt ÇÀu. Th† Çi
ljn ch‡ th¢ng Huy, ce petit - th¢ng nhÕ
này b® h¶p thuÓc. Lê ñÙc Th†
cÛng dánh
bÆt lºa m¶t cái ‘bang’. Th¢ng Huy
khoát mÒi lºa, chÜa ÇÓt
thuÓc, có lë nó Çang
còn tìm l©i væn ‘ mao nhiŠu’. Ÿ m¶t
góc phòng, th¢ng Hà Huy Giáp
ÇÙng, Lê ñÙc
Th† t§i, nói cái gì, th¢ng Giáp
nghiêm s¡c m¥t, gÆt gÆt ÇÀu.
Ba
vÎ Ãy ÇÜ®c Lê ñÙc Th†
coi là ba tay có lš luÆn và m©i - bi‹u- lên ti‰ng. Mà tr©i Öi, dܧI triŠu Çåi
HÒ Chí Minh ai ÇÜ®c Lê
ñÙc
Th† Ç‹ š, có cäm tình là má
th¢ng Çó ÇÈ ra nó
Çêm r¢m tháng bäy.
T ao nói cho mày nghe nha, Bùi Công
TrØng nói ti‰p, vŠ chuyŒn lão HÒ Chí
Minh. Tao nghe th¢ng Th† Çang âm mÜu lÆt
Ç° ông già và lÃy NguyÍn
Chí Thanh thay. Ông lão chÌ còn
làm ngÜ©i chuyên nghiên
cÙu lš luÆn Mác Lê Nin. ChuyŒn nܧc
giao NguyÍn Chí Thanh. ViŒc Çäng statuque
Lê DuÄn. Cái th¢ng t¿ nhiên
låi muÓn
làm Kh°ng tº này, khó lÆt
Ç° nó l¡m. Vì nó có
công trång ª Nam B¶, và mÃy
bà má
ôm nó chum chûm trong lòng. Mày coi,
coi có t¶i nghiŒp không. ñÒng
chí HÒ Chí
Minh muôn vàn kính m‰n
cûa chúng ta bÆn
ÇÒ løa gø, chû trì h¶i
nghÎ, mà quay m¥t ra sân. Có l‡ tai
t¿ nhiên phäi hÙng
lÃy nh»ng l©i công kích måt
sát Liên Xô. Khi chܧng tai quá
quay vô, ÇÜa tay Ç‹
nói, thì th¢ng Th† lÍ phép b¡c
låi:
‘
Bác hãy Ç‹ cho anh em ngÜ©i ta
nói Çã mà!’ Tao ljm lão
HÒ ÇÜa tay mÃy lÀn, lÀn
nào th¢ng Th† cÛng kÎp ngæn. CuÓi
cùng ông già cÛng cho h¶i nghÎ
nghe ông nói
ca dao b¢ng ti‰ng khóc:
Và
ông nói xøi lÖ:
ThÃy
l®i, ngÜ©i ta cho tên lºa vô,
thÃy bÃt l®i, ngÜ©i ta rút ra.
Có chi mà!
Bùi
Công TrØng nói v§i tôi nhÜ
vÆy. Còn Ung Væn Khiêm k‹:
Trܧc
khi vào h¶i nghÎ, tao có tranh thû
nói riêng v§i ông cø là tao
së không ÇÜa ra
cái nháp bän tuyên bÓ chung cûa
tao và Novotny cho ông cø yên tâm.
Vì trong bän
thäo Ãy, ông cø có thêm
mÃy ch‡, còn nguyên tØng ch» cûa
Mr. Ho Chi Minh rành
rành. Tao nghï bän thäo Ãy ÇÜa
ra không phân bua gì cho tao mà chÌ
làm th§t cho
Sáu Th† bæm ông cø.
Và
mày coi, th¢ng thû trܪng khoa giáo
cûa mày ( TÓ H»u) khi tao ÇÙng
tåi ch‡ phát
bi‹u š ki‰n, th¢ng Huy Çi ngang qua, nó phun
nܧc mi‰ng vào Çoån tao nói
chû
trÜÖng hòa bình là trung thành
v§i Lê Nin. Tao mÌm cÜ©i bøng
nói: A! Th¢ng nhÕ,
mày dám Çái ÇÀu ông
Xá!’ H¶i nghÎ 9 này có thông qua
cái nghÎ quy‰t 9 và mÃy
anh nói là cÛng trên 10 ûy viên
trung ÜÖng không bÕ thæm.
Anh
Khiêm l¶ bí mÆt:
- Tao hÕi mí ông cø có bÕ thæm không. Ông cø làm thinh. NghÎ quy‰t khai trØ 4 tên: Ung væn Khiêm, NguyÍn Væn Vinh, Bùi Công TrØng, Lê Liêm (329).
NguyÍn Væn TrÃn tÓ cáo
Võ Nguyên Giáp
chû trÜÖng ngæn chÆn Çà
phát tri‹n kinh t‰
miŠn
nam. Võ Nguyên Giáp không cho kinh t‰ miŠn
nam lên månh mà miŠn b¡c và miŠn
trung
tøt låi sau. Ông vi‰t r¢ng: chính
sách này dùng nhiŠu biŒn pháp làm
rÓi loån
nŠn kinh t‰ và khi‰n cho nó trì trŒ và
làm ÇÜ®c viŒc mà Çàng
ngoài mong ܧc,
miŠn nam nghèo Çi Ç‹ Çu°i kÎp
miŠn b¡c ( 235).
NguyÍn
Væn TrÃn là ngÜ©i duy nhÃt
tÓ cáo b†n c¶ng sän ÇÀu sõ
cܧp Çoåt tài sän quÓc
gia. Chúng phá hoåi núi rØng
Ç‹ bán g‡ cho ngoåi quÓc lÃy tiŠn
bÕ túi. Bùi Công
TrØng Çã nói v§i NguyÍn
Væn TrÃn nhÜ sau:
Chúng
nó cÛng mÃy th¢ng Ãy, cÛng
nh»ng chính sách Ãy, cai trÎ 17 triŒu
dân thì dân Çã nghèo
sát ÇÃt, không ÇÀy 15
næm, hai cái rØng ViŒt B¡c và
Tây B¡c bÎ cåo tr†c lóc.
Bây gi© ª miŠn nam,, cÛng Çào
kép Ãy( même acteurs), häi kÎch
Ãy (même comédie)
chÜa chi Çã giành ÇÃt Ban
Mê Thu¶t, cûa ñà Låt và
Sông Bé thì chúng nó së
Çua
v§i miŠn b¡c 15 næm, miŠn nam chÌ cÀn ba
næm thì cÛng trÖn lu nhÜ mu bà
bóng
cho mày coi (230).
HÒi kš cûa NguyÍn Væn TrÃn
rÃt có giá
trÎ vŠ lÎch sº và væn chÜÖng.
Nh»ng tài liŒu ông trình bày là
nh»ng tài liŒu
quan tr†ng. Có nh»ng tài liŒu chÜa ai
nói ljn mà ông là ngÜ©i
ÇÀu tiên ÇÜa ra
ánh sáng. Nh»ng ngÜ©i khác vi‰t
hÒi kš là Ç‹ nói vŠ cá nhân,
còn ông vi‰t là vì
t° quÓc, là Ç‹ tÓ cáo t¶i
ác cûa c¶ng sän trܧc quÓc
dân, ÇÒng bào. Nh»ng l©i
phê phán cûa ông rÃt månh më
và rÃt Çúng. Ngòì bút
cûa ông rÃt s¡c bén và lÆp
trÜ©ng cûa ông dÙt khoát. Ông
là ngÜ©i trung tr¿c và can
Çäm. Ông tiêu bi‹u cho
l§p trí thÙc miŠn nam ngay th£ng, thành
th¿c và yêu nܧc. NghŒ thuÆt k‹
chuyŒn
cûa ông rÃt v»ng vàng, l©i
væn t¿ nhiên,
thuÀn túy væn phong miŠn nam, rÃt
thú vÎ, và rÃt Çáng yêu.
